Romalılar savaştan
sonra ele geçirdiği güçlü, kuvvetli esirleri arena'da(anlamı kum'dur)birbirleri ile ölümüne dövüşmeye zorlarlardı..
bunun bir dini ritüel ile başlandığına dair elde bilgiler mevcut. Hatta daha öteye götürüp, bu dövüşü Etrükslerin, savaşlarda yitirdikleri yakınlarının onuruna düzenledikleri cenaze törenlerinde, ele geçirdikleri savaş esirlerini ölümüne dövüştürerek, ölülerinin kanına karşılık düşman kanı akıtma geleneğine de dayandirilir. gladyatör dövüsleri Roma da ilk kez MÖ 264 te düzenlenmistir..bir yanda tanrılara kurban etme geleneği sürdürülürken, diger yanda esirler cezalandırılıyor ve dosta düşmana korku saliniyordu..
Zamanla Cumhuriyetin sekteye uğraması, siyasilerin bozulması, ellerine güç geçirmek istiyen kişilerin halkın desteğini kazanmak istemesiyle bu dövüşlerin şiddeti artmış,vahşetin sınırları zorlanmistir..
Ekonomik olarak çöken halkın yaninda(romaya getirilen köleler ucuz işgücü olusturuyordu)
Zenginler büyük bir şaşaa içindeyken, halk devletin verdiği ekmekle açlık sınırındaydi..
bu fakir halk kitlesinin oyalanması, uyusturulmasi gerekiyordu.. Gladyatör oyunları amaçtan sapmış, oyunların sayısı fazlalamışti..Bu uğurda ölen insan ve hayvan sayısı onbinleri aşmış, afrika ve asyada vahşi hayvan sayısında büyük azalma olmuştur..
Arenalarda sadece esirler değil, hıristiyanlar, borçlular, suçlular,roma yurttaşları da dövüştürülmüştür.. gladyo kısa kılıç, Gladyatör bu kılıcı kullanan usta dövüşçüye verilen addı.
Kendi isteği ile gladyatör olanlar,Gladyatör okuluna giderek(ludus)
Bu yoldan para ve ün sahibi olabilirdi.bunun için arenada yakilmaya, zincire vurulmaya, silahla öldurulmeye hazir olduguna dair bir bildirim yayinlardi.. tahmin edileceği üzre içlerinde 30 yaşını gören gladyatör çok çok azdı..
Gladyatörlerin hayatına dair çok şey bilinmiyordu...ta ki Ingiltere ve de Türkiye Efeste gladyatör mezarları bulununca, gladyatörlerin günlük yaşantıları hakkinda
daha çok bilgiye ulaşıldı.. mezarlardaki iskeletlerde öldürücü silah izlerine rastlandı..
Bir kolun diğer koldan güçlü olduğu görüldü.
Bu da onların genç yaştan itibaren ağır antrenmanlarla yetistirildiklerini gosteriyordu..bunun için okullar vardı, napoli yakınlarındaki capua bunlardan en büyüğü ve önemlisiydi..Spartakus burada yetistirilmisti..
Bazılarının kafataslarinda bir çekiç darbesi ile öldürüldüklerine dair izlere rastlandı.. çekiç darbesi, ölümüne indirilen son darbedir ve bu efeste ortaya çıkarılmış büyük Roma mezarlığında elde edilen kanıtlar arasındadır.
Efes demişken;anadolu da illk gladyatör oyunları romalı general Lucullus zamanında MÖ 69 da efeste düzenlenmiştir..
MS 404 yılında hristiyan olan imparator Honorius bu oyunları yasaklamiştir.
Türkan Kırmacıoğlu
