10 MADDEDE “BAYAN”
1. İki cinsiyet vardır: Kadın ve Erkek.
2. Bayan yalnızca bir hitap şeklidir.Cinsiyet yerine kullanılamaz.
3. Yolda bir kadınla konuşmanız gerektiğinde elbette,“kadın/karı/kız/hatun bakar mısınız?”demeyeceksiniz. “Erkek/adam/herif bakar mısınız?” diyor musunuz? Hayır. Demek ki konu hitap yerine geçen “bayan” değil; cinsiyet yerine kullanılan “bayan.”
4. Yalnızca hitapla kısıtlı durumlarda, “Hanımefendi ya da bayan” diyebilirsiniz. Ki bir kadın olarak şahsi önerim, "hanımefendi" diye hitap edilmesidir.
5. Bir erkeğe, “erkek” denildiği durumlarda, kadına da “kadın” denilir. “Bayanlar kırılgandır ama erkekler dayanıklıdır,” “Erkekler tuvaleti sağda, bayanlar solda” denilemez.
Bilgi formlarında cinsiyetinizi belirtmeniz gereken yerde genelde iki hane vardır. Bunlardan biri “bayan” diğeri “erkek” şeklinde görünüyorsa, o formu doldurmayın.
6. Bayanlar reyonu/ bayan milletvekilleri/ bayanlar voleybol takımı/ bayanlar tuvaleti gibi birliktelikler yanlış, onları lütfen ayırın.
7. Kız diye de bir cinsiyet de yoktur. Kadın/Erkek; tıp dilinde “Dişi/Erkek” olarak geçer. Bunların küçük boylarına kız/oğlan denir.
8. Ayıp olan “kadın” demek değil; kadın kelimesinin çağrışımlarını “ayıp” bulup, bir cinsiyeti nazikleştirmeye ya da “bayanlaştırmaya” çalışmaktır. Bayan, kadın olmanın ayıp sanıldığı ve sayıldığı tutucu anlayışın kelimesidir.
9. “Büyütecek ne var!” demeyin. Üniversitedeyken hocam Tuna Erdem, “bayan” sözcüğünü kullananların kâğıdını okumaz, doğrudan “F” verirdi. O yüzden ben büyüttüm. Siz de büyütün ki azalarak bitsin.
10. Yine karıştırırsanız, şuradan aklınıza gelsin: Günün adı, “8 Mart Dünya Bayanlar Günü” değil; “8 Mart Dünya Kadınlar Günü.”
Işıl CİNMEN