Persler zamanında inşa edilen ve bugüne kadar ayakta kalabilmiş olan Yakçal isimli yapıların M.Ö. 400 civarında yapıldıkları düşünülüyor. Elektriğin keşfedilmesi ve sağlıklı şekilde kullanılmasından binlerce yıl öncesinde, kavurucu Pers çöllerinde buzların erimesini ve yiyeceklerin korunmasını sağlıyorlardı. Yerden yaklaşık 18 –20 m yüksekliğe erişebilen yakçalların görüntüsü, devasa birer kubbeyi andırıyor. Tamamen özel bir karışımla elde edilen çamur kullanılarak yapılan yakçalların duvarları yine aynı maddeden üretilen, oldukça kalın tuğlalarda örülü. Yapıların ayrıca yerin altında da yaklaşık 5.000 metreküplük bir alanları bulunuyor ve yer altındaki alanların duvarları, yer üstünde kalan kısımlara göre daha fazla kalın. Çamur duvarların bu kalınlıkları, yakçalların tabanında 2 metreye kadar ulaşabiliyor. Yakçallar inşa edilirken kullanılan bu özel karışımlı çamura sarooj deniyor. Perslere özgü bir harç olan saroojun içeriğinde kum, kil, yumurta akı, kireç, keçi tüyü ve kül bulunuyor. Bu maddelerin karışımı ile elde edilen sarooj, içi ile dışı arasında ısı transferini engellediği gibi su geçirmez özelliğe de sahip. Yakçalların soğutma işlevinde en önemli rolü buzlar oynuyor. Buz, kışın dağlardan eşeklerle taşınıp yakçallara yığılabildiği gibi yakçalın içerisine bağlanan Kehriz ya da Qanat olarak adlandırılan yer altı tünellerinden gelen suyun geceleri dondurulması ile de elde edilebiliyor. Yakçalın soğutma işlevini yerine getirmesinde bir diğer önemli etken de yapı içerisindeki hava sirkülasyonunun sağlanmasıdır. Yakçalların içindeki hava döngüsü, yine Perslere özgü bir yapı olan rüzgar tutucularda kullanılan sisteme benzer şekilde sağlanmış. Temelinde, bina içinde ısınan havanın dışarıya verilerek sirkülasyonu sağlama ve içeriyi düşük sıcaklıkta tutma mantığı yatıyor. Binlerce yıl önce inşa edilmiş olan bu yapılardan bazıları bugün bile el değmemiş halleriyle karşımıza çıkıyor.
Geçmiş dönemde Pers İmparatorluğu‘nun hükmettiği toprakların bugünkü sahipleri olan İran, Afganistan ve Tacikistan‘da bugün hala modern buzdolapları için ‘yakchal’ kelimesi kullanılıyormuş.
